Cami Eğitim Dilinde İnsan Gerçeği

      Cami eğitim dili konulu yazımıza kaldığımız yerden devam edelim.. Cami eğitim dilinde İnsan gerçeğini bilme, insanın özellikleri, insanın nasıllığı, etkili ve verimli bir bilgi aktarımı için önemli bir gerçektir. Hatibin etkili ve verimli bir bilgi aktarımı için muhatabının nasıllığı önemlidir cidden.. zira muhatabının bilgi birikim düzeyine, ihtiyaç ve gereksinimlerine göre hitap, verimli bir hitaptır. İmam-hatipler karşılarındaki cemaat kitlesini en güzel tahlil etme ve gereksinimlerini öğrenmelerinde insan gerçeğinin, insana dair bilgilerinin varlığı en önemli noktadır. İnsanın özellikleri, içinde olduğu gelişim çağının özellikleri ve bireysel özelliklerine dair gerçekleri görerek ve bilerek eğitimi sürdürmek genel ve özel anlamda bir metodolojik gerekliliktir. Şimdi, İnsan gerçeğine dair gerçekleri beraber görelim.

          Her varlığın kendi türünün özelliklerini taşıdığı gibi El-İnsan da  yani Ademoğlu da kendi türünün tüm özelliklerini taşır. Kişilik kuramcılarının önde gelen isimlerinden Gordon Willard,’’İnsanım ben. İnsana ilişkin hiçbir şey bana yabancı değil’’ Sözüyle İnsanın türüne ait ortak özellikler taşıdığını vurgular mahiyette.. Bizlerde Zaman zaman günlük konuşmalarımızda Bende bir insanım cümlesiyle insan türünün Bir verdi olduğumuza dikkat çekeriz. Antropologlar ve genetikçilerin yapmış olduğu deneylerde bütün insanların tek bir biyolojik ailenin üyesi olduğunu göstermiştir.

      El-insan gerçeğini öğrenirken El-insanı en mükemmel şekilde yaratan ve bilen Allah’ı devre dışı bırakmak elbette açık bir yanılgı ve tutarsızlıktır. El-İnsanı yaratan elbette onun bütün gereksinimlerini, duygu ve düşüncelerini psikolojisini en iyi bilendir. bu yüzden insanı en güzel Allah cc ifade eder.(İnsanı biz yarattık. Onun için, nefsinin kendisine neler fısıldadığını, neler telkin ettiğini de biz biliriz. Çünkü biz ona şah damarından daha yakınız. 50/16)o zaman beraberce İlahi mesaj Kur’anın İnsanla ilgili, insan gerçeğiyle ilgi ayetlere bir göz atalım..

Çift kutuplu bir varlıktır.

 Yani hem iyiliğe hem kutuluğa meyil edecek kabiliyette yaratılmıştır. Aynı zamanda kötülüklerden korunma kabiliyeti de bahş edilmiştir.’’Her nefse ve onu biçimlendirene. Ona hem kötülüğü hem de ondan sakınma kabiliyetini ilham edene yemin olsun ki, nefsini temizleyip arındıran felaha ermiştir’’.12/53 Diye ilahi mesaj bize insanın iki kutuplu olduğunu en açık şekilde, hiçbir yoruma gerek duymadan beyan etmektedir. Bu nedenle Cami eğitim dilinde insanın bu özelliği göz önünde bulundurulmalı ve ona göre hitap takdir veya tanzim edilmelidir. Yani insana tabii olarak kötülüklerden kendini koruma yetisi verildiğinden hatibin insanın bu yetisini kullanma yöntemi ve iradesini hatırlatması gerekiyor gerçekten.

Değerlidir ve kendisine değer verilmesini ister.

‘’Allah İnsanı tekrim etmiştir’’.(şerefli ve saygıya layık kılmıştır) 17/70 ,’’Biz İnsanı Ahsen-i takvim üzere yarattık’’ 95/4  Ayetleri bize İnsanın Allah katında, Allah’ça En üstün ve saygın bir varlık olduğuna işaret eder. Allah katında saygın ve üstün olan bir varlık elbette insan nezdinde de saygın ve üstün kabul edilmeli değil mi? Cami eğitim dilinde insanın bu özelliğine de dikkat edilmeli ve cemaati karalayıcı değil, daha çok onu takdir edici konuşmalar galiba daha etkili olur kanaatindeyim. Yani Hatip karşısında Allah’ın saygın ve ehsen-i takvim gördüğü bir varlık türünün olduğunu düşünecek ve bilgi aktarımını bu ince noktayı göz ardı etmeden yapacak. Konuşmalarda İnsanın üstün bir varlık olduğuna, İlahi mesajın muhatabı olduğuna, Kur’an’i ayetlerin kendisine indiğine sık sık vurgular yapılmalıdır.

İlgi duyulan, seven, aşık olan bir varlıktır.

‘’O İnsanı bir Alakan yarattı’’ ayeti bize en açıklığıyla insanın bu özelliğini öğretir. El-Mali Hamdi yazır bu ayetin tefsirinde Aslında 21.yüzyılın kuran muhataplarına çok mükemmel bir açıklamayı yapmıştır kanaatindeyim.

‘’ALAK: İlgi, alaka, sevgi, ilişki, tutkunluk ve aşk gibi manalara gelir’’ diyor. Evet gerçekten Allah C.c İnsanı, bu özellikleri taşıyor olarak yaratmıştır. Hz. yusuf ve tüm peygamberler ve insanlar bunun en açık örneğidir. Bizlerde yani cami eğitimini gerçekleştiren imam-hatiplerde insanların öz benliğinde olan, olabilecek olan bu ruhi durumu bakış açılarımızın arka sokağına atmamalıyız. İnsanların bu fıtri ve ruhi durumu yaşayanlara kınayıcı bir gözle bakmamak ve hitabetlerimizde bu fıtri durumun meşruiyet yanını, bun durumun helal daireler içerisinde olması gerektiğini ve özellikle evliliğe özendirici konuşmalar yapmalıyız.

Mala, mülke, servete, biriktirmeye düşkün ve hırslıdır.

‘’  Ve şüphesiz ki: O, mal sevgisine de aşırı derecede düşkündür.’’100/8

Evet İnsan Mala, servete düşkündür; ve bu düşkünlüğü sebebiyle çoğu zaman dünyevi eşya, dünya metaına karşı sevgi ve meyil, insanların Akidesinin gerekleri yani dinin vecibelerini yerine getirmede engel olabilmektedir. Cami eğitim dilinde insanın bu hassasiyetine dikkat edilmeli ve İnsanın bu düşkünlüğü sebebiyle hitabet yöntemi ve konu seçimi özenle seçilmelidir.

Çok Acelecidir.

İlahi mesaj Kuran”da  “İnsan aceleci bir tabiatta yaratılmıştır” buyrulmaktadır. Acelecilik, aynı zamanda sabırsızlık  demektir. Dolayısıyla, Cami  eğitim dilinde Hitabet gereğinden fazla uzatılmamalıdır. Özellikle hutbelerde özet cümleler seçilip cemaate sunmalıdır. Cami Eğitiminde Eğitilecek bireye sık sık   sabır  telkin  edilmeli  ve  sabır eğitimi  verilmelidir.

İnsan  kelimesi,  etimolojik  olarak” nisyan” kelimesinden türemiş ki  nisyan; unutmak, terk etmek, sırt çevirmek, hata etmek”  anlamına gelir. Nitekim  “hafıza-i  beşer  nisyan  ile  maluldür” denilmiştir. bu  sebeple Cami eğitim  sürecinde  cemaatin anlattıklarımızı unutabileceğini hatırlayacağız ve buna binaen zaman zaman eski işlemiş olduğumuz konuları hatırlatacağız. Örneğin Namaz konulu bir sohbette uygun olan bir noktada birkaç hafta önce işlediğiniz konuyu hatırlatmakta fayda vardır. Tabi ki konu tekrarından doğan bıkkınlığa yol açacak şekilde değil. bu ince çizgiye dikkat edeceğiz. Aslında yeni bir çığır açma babından özellikle merkezi camilerde ve genç kitlesinin çok olduğu camilerde not alma yöntemine de gidilebilir. bu etkili bir öğrenme tekniğidir gerçekten. tekrarlatmak,  hatırlatmalarda  bulunmak  ve  bireyi  murakabe  etmek   önem   arz etmektedir gerçekten.

   Celal Demir